Historia:
Pierwsza wzmianka o wtedy jeszcze wsi książęcej została zawarta w 1221, w „Księdze Henrykowskiej” (dokument Henryka I Brodatego). Od końca XIV wieku włączono ją do dóbr Zamku Książ. Losy wsi zmieniały się wraz z dziejami zamku. W 1392, po śmierci ks. Agnieszki, żony Bolka II, Szczawno przeszło w ręce króla czeskiego Wacława. W 1410 wykupił je Janko z Chociemic z rąk braci Conrada i Albrechta Salzbornów. Od 1464 Szczawno wraz z Książem ponownie przechodzi w ręce króla czeskiego. Widok na Szczawno-Zdój w XIX wieku. (rys. Ferdynand Kosk) Uzdrowiskowy charakter Szczawna-Zdroju był znany od średniowiecza. Bogate jest w wody lecznicze, szczawy wodorowęglanowo-sodowo-wapniowo. Po raz pierwszy właściwości lecznicze wód zbadał i potwierdził nadworny lekarz Hochbergów – Caspar Schwenckfeldt w 1597. Skład chemiczny wód, medyczne ich zastosowanie oraz wyniki przeprowadzonych analiz, zostały opisane w wydanej we Wrocławiu w 1777 r. broszurze pt. Publiczne Uwiadomienie Zdroiów Zdrowych lub wód mineralnych leczących na Śląsku w Kodowie, Reynercu, Altwasser, Szarlotenbrun, Salcbrun i Flinsbergu się znaydujących. Był to dokonany przez Dawida Vogla przekład opublikowanej w 1774 r. książeczki Johanna Gotfrieda Morgenbessera, wrocławskiego lekarza i chemika. Szczawno zyskało popularność w I poł. XIX wieku, kiedy to dzięki Augustowi Zemplinowi rozbudowano uzdrowisko i w miejscowości powstał teatr i park zdrojowy. Hochbergowie byli właścicielami Szczawna do 1934. W 1946 miejscowość została włączona do nowo powstałego województwa wrocławskiego na terenie powojennej Polski. W okresie od 1945 do 1946 funkcjonowała nazwa Solice Zdrój, ostatecznie przyjęto jednak obecną formę.
Zabytki:
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:
- historyczne założenie urbanistyczne, z XIII-XIX w./XX w. zespół zabudowań zdrojowych, z l. 1822-1894:
- pawilon handlowy
- teatr zdrojowy
- klub kuracjusza
- "Biała Sala”
- pijalnia wód
- hala spacerowa
- muszla koncertowa
- altana nad źródłem
- park „Szwedzki”,
- ul. Spacerowa-Nizinna, z pierwszej ćw. XX w.
- wieża widokowa na Wzgórzu Gedymina, z 1822 r.
- willa, ul. Kolejowa 8, z 1901 r.
- hotel zdrojowy „Grand Hotel”, obecnie Sanatorium Uzdrowiskowe nr 1 – „Dom Zdrojowy im. dr J. Górskiego”, z l. 1908-11: ogród, ogrodzenie metalowe, wybudowany przez Jana Henryka XV Hochberga, księcia von Pless jako „Grand Hotel”, duży wkład do aranżacji wystroju wnętrz obiektu wniosła była jego żona, Maria Teresa Oliwia Hochberg von Pless, zwana księżną Daisy; w kilka lat później został przemianowany na Dwór Śląski – Kurhotel Schlesische Hof (1935–1945); był inspiracją dla architektów sopockiego Grand Hotelu, m.in. gościł Winstona Churchilla, ul. Kolejowa 14
- pawilon usługowo-handlowy, drewniany, ul. Kościuszki 50, z 1935 r.
- dawny pensjonat „Preussischer Zepter” z drugiej poł. XIX w., obecnie dom mieszkalno-handlowy, ul. Kościuszki 14,
- dawny pensjonat „Dom Nauczycielek” z XIX w./XX w., obecnie szkoła sanatoryjna, ul. Ogrodowa 5,
- dawny pensjonat „Posthof”, z poł. XIX w, obecnie biura, ul. Ratuszowa 1-2.
- zakład kąpielowy „Łazienki Luizy”, ul. Sienkiewicza 1, z l. 1901-02, 1938 r.
- dawny pensjonat „Kynast”, obecnie sanatorium „Zuch”, ul. Sienkiewicza 10, z drugiej poł. XIX w.
- dom, ul. Sienkiewicza 44, z XVIII w.
- willa, obecnie sanatorium „Dąbrówka”, ul. Wojska Polskiego 5, z 1904 r.
- dawny pensjonat „Sans Souci”, ul. Wojska Polskiego 6, z 1891 r.
- stajnia straży pożarnej, murowano-szachulcowa, ul. Nizinna, z 1913 r.
Inne obiekty:
- park zdrojowy im. H. Wieniawskiego
- wieża zegarowa Anny, wzniesiona w stylu neogotyckim w 1818 r. na skarpie na terenie Parku Zdrojowego dla uczczenia księżnej Anny von Hochberg (1770–1830) z rodziny Anhalt-Köthen-Pless. Wieżę wybudowano pobliżu miejsca, gdzie odkopano prehistoryczne ujęcie studzienne sprzed około dwóch tysięcy lat. Poniżej wieży, na skale umieszczona jest tablica upamiętniająca ten fakt
- cmentarz żydowski
- kościół parafialny Wniebowzięcia NMP z l. 1936-1937
- kaplica parafialna M.B Częstochowskiej ul.Baczyńskiego 14, obszar parafii obejmuje Szczawno Zdrój z docelowym zadaniem budowy nowego kościoła na styku Wałbrzycha i Szczawna Zdroju przy cmentarzu komunalnym w Szczawnie Zdroju
- krzyż jubileuszowy usytuowany u zbiegu ulic Wojska Polskiego i Kolejowej.
